قالبگیری دورانی یا روتومولدینگ (Rotational Molding) یک روش برای ساخت قطعات توخالی پلاستیکی است. این روش به دلیل مزایای متعددی مانند قابلیت تولید قطعات با اشکال پیچیده، ضخامت دیواره یکنواخت، عدم وجود تنش داخلی در قطعه، راندمان بالا و هزینه قالبگیری پایین، در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارد.
مواد مختلفی برای قالبگیری دورانی یا روتومولدینگ استفاده می‌شود که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. انتخاب مواد مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع کاربرد، خواص مورد نیاز، هزینه و … بستگی دارد.
رایج‌ترین مواد مورد استفاده در قالبگیری دورانی عبارتند از:
1- پلی‌اتیلن:
- پلی‌اتیلن با چگالی بالا (HDPE): این ماده برای تولید مخازن، لوله‌ها، اتصالات، قطعات صنعتی و … استفاده می‌شود. HDPE دارای مقاومت شیمیایی و مکانیکی بالایی است و در برابر ضربه و سایش مقاوم است.
- پلی‌اتیلن با چگالی کم (LDPE): این ماده برای تولید کیسه‌های پلاستیکی، فیلم‌ها، اسباب‌بازی‌ها و … استفاده می‌شود. LDPE انعطاف‌پذیری بالایی دارد و به راحتی خم می‌شود.
- پلی‌اتیلن خطی با چگالی کم (LLDPE): این ماده برای تولید کیسه‌های پلاستیکی، فیلم‌ها، لوله‌ها و … استفاده می‌شود. LLDPE خواصی بین HDPE و LDPE دارد و از نظر مقاومت و انعطاف‌پذیری تعادل خوبی برقرار می‌کند.
2- پلی‌وینیل کلراید (PVC):
- پلی‌وینیل کلراید نرم (PVC-U): این ماده برای تولید لوله‌ها، اتصالات،
3- پلی‌پروپیلن (PP):
- پلی‌پروپیلن هموپلیمر (PP-H): این ماده برای تولید
4- نایلون:
- نایلون 6: این ماده برای تولید
5- پلی‌کربنات (PC):
- پلی‌کربنات: این ماده برای تولید
علاوه بر مواد ذکر شده، از مواد دیگری مانند پلی‌استر، ABS، TPU و … نیز در قالبگیری دورانی استفاده می‌شود.
نکاتی در مورد انتخاب مواد:
- خواص مورد نیاز: باید خواص مورد نیاز برای کاربرد نهایی قطعه را در نظر گرفت.
- هزینه: قیمت مواد اولیه یکی از عوامل مهم در انتخاب مواد است.
- قابلیت فرآیند: باید از موادی استفاده کرد که به راحتی در فرآیند قالبگیری دورانی قابل پردازش باشند.
- سازگاری با قالب: باید از موادی استفاده کرد که با جنس قالب سازگار باشند.
فرآیند قالبگیری دورانی در تولید محصولات گوناگونی نقش دارد که این محصولات با اشکال متنوع قابل ساخت هستند.
بنابراین هر محصولی با هر اندازه و شکلی قابل تولید است در حال حاضر این صنعت در حال پیشرفت و توسعه می باشد.
از جمله کاربرد های محصولات این صنعت می توان به :
مخازن و تانکر ها:
- مخازن ذخیره آب و مواد شیمیایی
- تانکرهای حمل و نقل مایعات
- مخازن سپتیک
- مخازن زباله
- بشکه های پلاستیکی
لوله ها و اتصالات:
- لوله های فاضلاب و زهکشی
- لوله های آبرسانی
- اتصالات لوله
- دریچه ها
- کانال های کولر
مبلمان و لوازم باغبانی:
- صندلی های پلاستیکی
- میزهای پلاستیکی
- گلدان ها
- آلاچیق ها
- تاب و سرسره
اسباب بازی:
- توپ های بازی
- ماشین های اسباب بازی
- عروسک ها
- لوازم بازی حمام
- بلوک های اسباب بازی
قطعات بدنه خودرو:
- سپرها
- داشبورد
- گلگیرها
- روکش صندلی
- سپرها
قایق و کانتینر:
- قایق های تفریحی کوچک
- کایاک ها
- کانو
- کانتینرهای حمل و نقل
- شناورهای نجات
تجهیزات پزشکی:
- تانک های اکسیژن
- پروتزها
- ارتزها
- تجهیزات آزمایشگاهی
- ویلچر
علاوه بر موارد ذکر شده، از قالبگیری دورانی در تولید محصولات زیر نیز استفاده می شود:
- کلاه ایمنی
- چراغ های روشنایی
- جعبه های ابزار
- سطل های زباله
- توپ های ورزشی
- چمدان ها
- کاورهای محافظ
- بویه های دریایی
- قطعات صنعتی
انتخاب فرآیند قالب گیری دورانی برای تولید یک محصول به عوامل مختلفی مانند شکل و اندازه محصول، نوع مواد اولیه، خواص مورد نظر برای محصول و تیراژ تولید بستگی دارد.
مزایای فرآیند قالبگیری دورانی:
- قابلیت تولید قطعات توخالی با اشکال پیچیده
- ضخامت دیواره یکنواخت
- عدم وجود تنش داخلی در قطعه
- راندمان بالا
- هزینه قالبگیری پایین
- قابلیت استفاده از مواد اولیه مختلف
معایب قالبگیری دورانی:
- زمان چرخه طولانی
- عدم دقت ابعادی بالا
- محدودیت در تولید قطعات با ضخامت کم
- ایجاد خطوط جوش روی سطح قطعه
با توجه به مزایا و معایب ذکر شده، فرآیند قالب گیری دورانی برای تولید انبوه قطعات توخالی پلاستیکی با اشکال پیچیده و ضخامت دیواره یکنواخت، به خصوص در مواردی که هزینه تولید و کیفیت سطح قطعه اهمیت زیادی دارد، مناسب می باشد.
